Cosco: Το κινέζικο μοντέλο οικοδομείται στον Πειραιά

ΜΕ ΘΕΜΕΛΙΟ ΤΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΚΙΝΕΖΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΟΥΧΩΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΩΝ ΕΦΟΠΛΙΣΤΩΝ



Του
Πιερ Ρι­μπέ­ρ

Στις αρ­χές της δε­κα­ε­τίας 1840,  Βρε­τα­νία υ­πο­χρεώ­νει την Κί­να με τη δύ­να­μη των κα­νο­νιών να ε­πι­τρέ­ψει την πρό­σβα­ση στα λι­μά­νια της, για­τί εί­χε α­πο­κλεί­σει την Κα­ντό­να με σκο­πό να ε­μπο­δί­σει το ε­μπό­ριο ο­πίου που ορ­γά­νω­νε η Βρε­τα­νία. Οι αγ­γλι­κές κα­νο­νιο­φό­ροι υ­πο­χρέω­σαν τον αυ­το­κρά­το­ρα Ντα­ο­γκουάν­γκ να υ­πο­γρά­ψει στις 29 Αυ­γού­στου 1842 τη συν­θή­κη της Ναν­κί­ν: η Κί­να α­νοί­γει πέ­ντε λι­μά­νια της και πα­ρα­χω­ρεί το Χον­γκ Κόν­γκ στο βρε­τα­νι­κό στέμ­μα. Στο τέ­λος μιας δεύ­τε­ρης σύ­γκρου­σης (1856-1860), το ε­μπό­ριο ο­πίου νο­μι­μο­ποιή­θη­κε και η κι­νε­ζι­κή κυ­ριαρ­χία μειώ­θη­κε λί­γο πε­ρισ­σό­τε­ρο. Τα εγ­χει­ρί­δια της ι­στο­ρίας κα­τέ­γρα­ψαν τις συμ­φω­νίες με την ο­νο­μα­σία «α­νι­σό­τι­μες συν­θή­κες».
«COSCO go home!» έ­γρα­φαν στις 24 Νο­εμ­βρίου 2008 τα πα­νό των λι­με­νερ­γα­τών του Πει­ραιά, που πο­ρεύο­νταν προς την Αθή­να, για να δια­δη­λώ­σουν την α­ντί­θε­σή τους στην υ­πο­γρα­φή μιας συμ­φω­νίας που ε­πέ­τρε­πε στην κι­νε­ζι­κή κρα­τι­κή ε­ται­ρία COSCO να δια­χει­ρί­ζε­ται έ­να τμή­μα του πιο ση­μα­ντι­κού ελ­λη­νι­κού λι­μα­νιού.
Η συμ­φω­νία πα­ρα­χω­ρεί στην COSCO τον έ­λεγ­χο για τρια­ντα­πέ­ντε χρό­νια στις δύο α­πό τις τρεις α­πο­βά­θρες του Πει­ραιά για εκ­φόρ­τω­ση ε­μπο­ρευ­μα­το­κι­βω­τίων.
Το κοι­νο­βού­λιο ε­πι­κύ­ρω­σε τη συμ­φω­νία τον Μάρ­τιο του 2009 ε­πί κυ­βερ­νή­σεως ΝΔ και, ό­πως πα­ρα­τη­ρούν δύο έλ­λη­νες ε­ρευ­νη­τές, οι διευ­θε­τή­σεις που υ­πήρ­ξαν «προ­κά­λε­σαν α­κό­μη με­γα­λύ­τε­ρη α­μη­χα­νία στον ΟΛΠ [που δια­χει­ρί­ζε­ται την Τρί­τη α­πο­βά­θρα], κα­θώς ο ί­διος δεν ε­πω­φε­λεί­ται α­πό αυ­τές. Θα μπο­ρού­σα­με να α­να­ρω­τη­θού­με μή­πως ο α­ντα­γω­νι­σμός με­τα­ξύ COSCO και ΟΛΠ δεν εί­ναι ι­σό­τι­μος» (1). Με λι­γό­τε­ρο δι­πλω­μα­τι­κή γλώσ­σα οι ερ­γα­ζό­με­νοι του ΟΛΠ κα­τη­γο­ρούν την κυ­βέρ­νη­ση ό­τι πα­ρα­χώ­ρη­σε στην COSCO «φο­ρο­α­παλ­λα­γές α­ποι­κια­κού τύ­που».
Μπο­ρεί οι κι­νε­ζι­κές ε­πεν­δύ­σεις να εί­ναι α­ναμ­φί­βο­λα πιο ει­ρη­νι­κές α­πό τις αγ­γλι­κές κα­νο­νιο­φό­ρους, αλ­λά η ι­στο­ρι­κή ώ­θη­ση που ο­δη­γεί τη σύγ­χρο­νη Κί­να στις α­κτές της Γη­ραιάς Ηπεί­ρου δεν διέ­φυ­γε της προ­σο­χής των συν­δι­κα­λι­στών. Το λι­μά­νι κα­θώς βρί­σκε­ται πά­νω στη θα­λάσ­σια ο­δό που ε­νώ­νει Ασία και Ευ­ρώ­πη, ό­χι πο­λύ μα­κριά α­πό τη διώ­ρυ­γα του Σουέ­ζ, εί­ναι μια α­πό τις στρα­τη­γι­κές υ­πο­δο­μές αυ­τής της δια­δρο­μής: α­νοί­γει για τα κι­νε­ζι­κά προϊό­ντα μια νέα πύ­λη ει­σό­δου στην Ευ­ρώ­πη. Με την έ­λευ­ση της COSCO, ο Πει­ραιάς γί­νε­ται και έ­να κοι­νω­νι­κό ερ­γα­στή­ριο…
 Με έ­να ε­κα­τομ­μύ­ριο ε­μπο­ρευ­μα­το­κι­βώ­τια το 2011, ο κι­νε­ζι­κός το­μέ­ας του λι­μα­νιού υ­περ­κα­λύ­πτει την κί­νη­ση του συ­νό­λου πριν α­πό την κρί­ση. Όταν ο­λο­κλη­ρω­θούν οι ερ­γα­σίες για την πλή­ρη α­νά­πτυ­ξη της δυ­να­μι­κό­τη­τας  και των δύο α­πο­βα­θρών, η κί­νη­ση θα έ­χει υ­περ­τρι­πλα­σια­στεί στο διά­στη­μα με­τα­ξύ 2013 και 2015. Η α­πο­τε­λε­σμα­τι­κό­τη­τα αυ­τή βα­σί­ζε­ται στη μά­χη που δί­νει ο γε­νι­κός διευ­θυ­ντής των ε­γκα­τα­στά­σεων κ. Φου Τσεν­γκ Κίου, για να α­ντι­με­τω­πί­σει, ό­πως λέει, τα ε­λατ­τώ­μα­τα των ερ­γα­ζο­μέ­νων, που εί­χαν δια­φθα­ρεί α­πό το κοι­νω­νι­κό κρά­τος: «Ήθε­λαν να περ­νούν κα­λά, να έ­χουν πε­ρισ­σό­τε­ρες δια­κο­πές και λι­γό­τε­ρη δου­λειά» (Νιου Γιόρκ Τάι­μς 10/10/2012).
Οι συν­δι­κα­λι­σμέ­νοι λι­με­νερ­γά­τες α­ντι­κα­τα­στά­θη­καν α­πό προ­σω­πι­κό χω­ρίς δι­καιώ­μα­τα και με α­μοι­βές μι­κρό­τε­ρες κι α­πό το 50% ε­κεί­νων που ί­σχυαν πριν. Οι συλ­λο­γι­κές συμ­βά­σεις που υ­πο­γρά­φτη­καν στο πα­ρελ­θόν δεν έ­χουν κα­μία ι­σχύ στο χώ­ρο της COSCO , τα δια­λείμ­μα­τα έ­χουν πε­ριο­ρι­στεί δρα­στι­κά, οι ώ­ρες ερ­γα­σίας πα­ρα­τεί­νο­νται χω­ρίς να πλη­ρώ­νο­νται υ­πε­ρω­ρίες, ό­σοι δια­μαρ­τύ­ρο­νται για την έλ­λει­ψη μέ­τρων α­σφα­λείας α­πο­λύο­νται: οι ε­γκα­τα­στά­σεις της COSCO στον Πει­ραιά λει­τουρ­γούν με 270 μό­νι­μους ερ­γα­ζό­με­νους, α­πό τους ο­ποίους οι 7 εί­ναι Κι­νέ­ζοι, και με πολ­λές ε­κα­το­ντά­δες ω­ρο­μί­σθιους, συ­χνά α­νει­δί­κευ­τους, που ει­δο­ποιού­νται με SMS λί­γες ώ­ρες πριν α­να­λά­βουν ερ­γα­σία, ό­πο­τε τους χρεια­στεί η ε­ται­ρία. Και τα συν­δι­κά­τα; «Ας μη μι­λή­σου­με γι’ αυ­τά», λέει ο κ. Φου «Κα­λύ­τε­ρα να μην προ­χω­ρού­με πο­λύ σ’ αυ­τό τον το­μέα (…) Σας εί­πα, οι ερ­γα­ζό­με­νοι οι δι­κοί μας εί­ναι ευ­τυ­χι­σμέ­νοι».
Λί­γα μέ­τρα πιο πέ­ρα, η τρί­τη, η δη­μό­σια α­πο­βά­θρα και οι τρεις χι­λιά­δες μι­σθω­τοί της υ­φί­στα­νται τον α­ντα­γω­νι­σμό αυ­τού του προ­κε­χω­ρη­μέ­νου φυ­λά­κιου της κοι­νω­νι­κής «νεω­τε­ρι­κό­τη­τας». Αυ­τή η α­ντα­γω­νι­στι­κή δια­δι­κα­σία λει­τουρ­γεί σαν πει­ρα­μα­τι­κό πα­ρα­τη­ρη­τή­ριο σε σχέ­ση με τη με­τα­φο­ρά βιο­μη­χα­νιών στο ε­ξω­τε­ρι­κό: αν μπο­ρεί κά­ποιος να ε­ξά­γει τις κι­νε­ζι­κές κοι­νω­νι­κές συν­θή­κες στην Ευ­ρώ­πη, δεν χρειά­ζε­ται να με­τα­κι­νεί τις ευ­ρω­παϊκές βιο­μη­χα­νίες.
Θα ή­ταν λά­θος, ω­στό­σο, αν σχη­μα­τί­ζα­με την ει­κό­να μιας Κί­νας που ε­πι­βάλ­λει στην Ευ­ρώ­πη τη συρ­ρί­κνω­ση των κοι­νω­νι­κών κα­τα­κτή­σεών της. Στον Πει­ραιά, οι διευ­θυ­ντές της COSCO μό­λις που προ­πο­ρεύο­νται των α­παι­τή­σεων δύο κε­ντρι­κών πα­ρα­γό­ντων του ελ­λη­νι­κού πο­λι­τι­κού παι­χνι­διού: του ι­σχυ­ρού λό­μπι των ε­φο­πλι­στών και της τρόι­κας.
«Το κι­νε­ζι­κό κοι­νω­νι­κό μο­ντέ­λο ται­ριά­ζει α­κρι­βώς στην ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, η ο­ποία ται­ριά­ζει ε­πί­σης α­κρι­βώς με την τρόι­κα», ε­ξη­γεί ο Τ. Οτμπουά, γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας της γαλ­λι­κής ο­μο­σπον­δίας λι­με­νερ­γα­τών. «Αυ­τή εί­ναι που ζη­τά­ει και α­παι­τεί α­πό την Αθή­να να κά­νει ι­διω­τι­κο­ποιή­σεις και να προ­σελ­κύ­σει κι­νε­ζι­κές ε­πεν­δύ­σεις». Το 2003, κα­τό­πιν το 2006, α­πορ­ρί­φθη­καν α­πό το ευ­ρω­παϊκό κοι­νο­βού­λιο δύο σχέ­δια φι­λε­λευ­θε­ρο­ποίη­σης των δρα­στη­ριο­τή­των στο πλαί­σιο των λι­μέ­νων, που σκο­πό εί­χαν να βρα­χυ­κυ­κλώ­σουν τις α­ντι­δρά­σεις των λι­με­νερ­γα­τών. Ήταν το α­πο­τέ­λε­σμα με­γά­λων κοι­νω­νι­κών κι­νη­το­ποιή­σεων.
Ο ε­πί­τρο­πος Με­τα­φο­ρών Σιμ Κά­λας ε­πε­ξερ­γά­ζε­ται έ­να τρί­το «λι­με­νι­κό πα­κέ­το» ε­να­ντίον «της κα­τα­να­γκα­στι­κής ερ­γα­σίας και των μη α­ντα­γω­νι­στι­κών κα­θε­στώ­των». Στην Πορ­το­γα­λία, ο σχε­τι­κός με τα λι­μά­νια νό­μος που ψη­φί­στη­κε υ­πό την πίε­ση της τρόι­κας το 2012, α­φαι­ρεί έ­να μέ­ρος α­πό τα προ­νό­μια των λι­με­νερ­γα­τών.
 Πιά­νο­ντας στο λι­μά­νι του Πει­ραιά, ο κ. Φου εί­χε στη διά­θε­σή του έ­ναν άλ­λο δού­ρειο ίπ­πο: τους έλ­λη­νες ε­φο­πλι­στές, που δια­θέ­τουν τον πρώ­το ε­μπο­ρι­κό στό­λο πα­γκο­σμίως, με ει­δί­κευ­ση στα σκά­φη με­τα­φο­ράς πε­τρε­λαίου και με­ταλ­λευ­μά­των. Έχουν κοι­νά συμ­φέ­ρο­ντα με το Πε­κί­νο. Από τη μια, τα σκά­φη τρο­φο­δο­τούν την κι­νέ­ζι­κη πα­ρα­γω­γι­κή μη­χα­νή με πρώ­τες ύ­λες και ε­νέρ­γεια. Από την άλ­λη, τα ναυ­πη­γεία της Ντα­λιάν, της Σα­γκά­ης και της Κα­ντό­νας κα­τα­σκευά­ζουν ό­λο και πε­ρισ­σό­τε­ρα σκά­φη ελ­λή­νων ε­φο­πλι­στών. Ενι­σχυ­μέ­νοι α­πό την κι­νέ­ζι­κη α­νά­πτυ­ξη, οι ε­φο­πλι­στές α­πο­κα­τέ­στη­σαν γρή­γο­ρα τα πε­ρι­θώ­ρια κέρ­δους με­τά τη χρη­μα­το­πι­στω­τι­κή κρί­ση.
Τη στιγ­μή που η κυ­βέρ­νη­ση ζη­τά­ει α­πό τους ε­φο­πλι­στές να στη­ρί­ξουν την το­πι­κή οι­κο­νο­μία, ε­κεί­νοι βρί­σκουν στις α­παι­τή­σεις της Κο­μι­σιόν και στη διοί­κη­ση της COSCO δύο ι­σχυ­ρά στη­ρίγ­μα­τα των δι­κών τους σχε­δίων α­πορ­ρύθ­μι­σης. Όπως ε­ξη­γεί με βου­λι­μία η «Γουολ Στριτ Τζέρ­ναλ» (7/12/2012), «για να πεί­σουν τους με­γι­στά­νες της ναυ­σι­πλοΐας να ε­πεν­δύ­σουν στις ελ­λη­νι­κές ε­ται­ρίες, θα πρέ­πει πρώ­τα να τους πεί­σουν ό­τι η ε­σω­τε­ρι­κή α­γο­ρά α­ντα­πο­κρί­νε­ται στις α­παι­τή­σεις τους: εί­ναι α­νοι­χτή στον α­ντα­γω­νι­σμό και α­παλ­λαγ­μέ­νη α­πό α­σφυ­κτι­κές ρυθ­μί­σεις». Η COSCO φρο­ντί­ζει γι’ αυ­τό.
Την ώ­ρα που η Αθή­να, πιε­σμέ­νη α­πό την τρόι­κα, ε­τοι­μά­ζε­ται να ι­διω­τι­κο­ποιή­σει ό­λο το λι­μά­νι, δεν πρέ­πει να ξε­χνά­με ό­τι οι πό­λε­μοι του ο­πίου και οι «α­νι­σό­τι­μες συν­θή­κες» εί­χαν ως α­πο­τέ­λε­σμα στην Κί­να την ε­ξέ­γερ­ση των Ταϊπίν­γκ (1851-1864), έ­να με­γά­λο λαϊκό ξε­ση­κω­μό με στό­χο τη διεκ­δί­κη­ση της ι­σο­τι­μίας.

1. Χα­ρί­λα­ος Ψα­ραύ­της και Αθα­νά­σιος Πάλ­λης «Concession of the Piraeus container terminal» Maritime Policy & Management, Φε­βρουά­ριος 2012.
(Το κεί­με­νο δη­μο­σιεύ­τη­κε στη «Μο­ντ Ντι­πλο­μα­τίκ του Φε­βρουα­ρίου 2013)